Giải phương trình bậc hai (Có xử lý ngoại lệ đầu vào)

Bài toán cần xử lý

Viết chương trình giải phương trình bậc hai với các hệ số được nhập từ bàn phím và hiển thị kết quả ra màn hình (Có xử lý ngoại lệ đầu vào).

---

Kiến thức cần có

• Hàm input() và hàm print()
• Cấu trúc rẽ nhánh trong Python
• Biến và kiểu dữ liệu
• Xử lý ngoại lệ (Exception Handling)

---

Định dạng đầu vào

• Gồm một dòng duy nhất chứa ba số a, b, c lần lượt là hệ số của phương trình ax² + bx + c = 0, các hệ số cách nhau bởi khoảng trắng.

---

Định dạng đầu ra

Gồm nhiều dòng hiển thị tùy theo các trường hợp như sau:

Nếu phương trình vô nghiệm: Phuong trinh vo nghiem

Nếu phương trình có vô số nghiệm: Phuong trinh co vo so nghiem

Nếu phương trình có một nghiệm duy nhất: Phuong trinh co mot nghiem duy nhat: x = {x1}

Nếu phương trình có nghiệm kép: Phuong trinh co nghiem kep: x1 = x2 = {x1}

Nếu phương trình có hai nghiem phan biet: Phuong trinh co hai nghiem phan biet: x1 = {x1} 
                                                                                                                                                             x2 = {x2}

• :Với {x1}, {x2} là các nghiệm của phương trình

Lưu ý: Nếu input nằm ngoài định dạng đầu vào thì xuất thông báo: Dinh dang dau vao khong hop le!

---

Ví dụ

• Input 1:

3 5 8

• Output 1:

Phuong trinh vo nghiem

• Input 2:

0 0 0

• Output 2:

Phuong trinh co vo so nghiem

• Input 3:

0 -5.7 9

• Output 3:

Phuong trinh co mot nghiem duy nhat:
x = 1.5789473684210527

• Input 4:

4 4 1

• Output 4:

Phuong trinh co nghiem kep:
x1 = x2 = -0.5

• Input 5:

-5 6.7 9

• Output 5:

Phuong trinh co hai nghiem phan biet la:
x1 = -0.8296332885075604
x2 = 2.1696332885075607

• Input 6:

kteam 7 8.5 

• Output 6:

Dinh dang dau vao khong hop le!

---

Gợi ý

• Sử dụng cấu trúc Xử lý ngoại lệ để xử lý trường hợp input không nằm trong định dạng đầu vào
• Ở đây lỗi sẽ phát sinh ở lệnh ép kiểu nên để lệnh ép kiểu trong khối try:
• Dùng hàm input() và hàm split() để nhận ba số a, b, c là hệ số của phương trình bậc hai từ bàn phím.
• Ép kiểu dữ liệu của a, b, c sang số thực để xử lý vì các giá trị nhận được từ hàm input() mặc định sẽ ở kiểu chuỗi.
• Dùng cấu trúc rẽ nhánh if … else với điều kiện phù hợp để giải quyết yêu cầu của bải toán.
• Dùng hàm print() để hiển thị kết quả ra màn hình theo yêu cầu.

Thuật toán:

• Phương trình vô số nghiệm khi: hệ số a, b, c đều bằng 0
• Phương trình vô nghiệm khi: hệ số a, b bằng 0, c khác 0 và trường hợp delta nhỏ hơn 0
• Phương trình có nghiệm kép khi delta bằng 0
• Phương trình có hai nghiệm phân biệt khi delta lớn hơn 0
• Nếu input nằm ngoài định dạng đầu vào thì sẽ phát sinh lỗi và thực thi lệnh trong khối except:
• Dùng hàm print() xuất thông báo lỗi ra màn hình

---

Code mẫu

#Import thu vien math de su dung ham sqrt tinh can bac 2
import math

#Khoi lenh co the phat sinh loi
try:
   #Nhap so do ba canh tu ban phim
   #Su dung ham map() va float de ep kieu du lieu sang so thuc
   a, b, c = map(float, input().split())
  
   #Dung cau lenh re nhanh de kiem tra cac truong hop cua bai toan
   #Dung ham print de xuat thong bao phu hop voi tung truong hop
   if a == 0:
       if b == 0:
           if c == 0:
               print("Phuong trinh co vo so nghiem")
           else:
               print ("Phuong trinh vo nghiem")
       else:
           print ("Phuong trinh co mot nghiem duy nhat: \nx = {}".format(-c / b))
   else:
       #Tinh delta
       delta = b * b - 4 * a * c
       #Kiem tra cac truong hop cua delta
       if delta > 0:
           x1 = float((-b + math.sqrt(delta)) / (2 * a))
           x2 = float((-b - math.sqrt(delta)) / (2 * a))
           print ("Phuong trinh co hai nghiem phan biet la: \nx1 = {} \nx2 = {}".format(x1, x2))
       elif delta == 0:
           x = -b / (2 * a)
           print("Phuong trinh co nghiem kep: \nx1 = x2 = {}".format(x))
       else:
           print("Phuong trinh vo nghiem")
#Khoi lenh duoc thuc thi khi loi xay ra
except:
   print("Dinh dang dau vao khong hop le!")

---

Kết luận

Trong bài này, Kteam đã hướng dẫn bạn cách viết chương trình nhập vào từ bàn phím một dãy số nguyên với độ dài bất kỳ, dãy số nằm trên 1 dòng, các số cách nhau bởi khoảng trắng. Tính tổng của dãy số và hiển thị ra màn hình (Có xử lý ngoại lệ đầu vào).

Ở bài tiếp theo, chúng ta sẽ cũng nhau học cách viết chương trình NHẬP VÀ KIỂM TRA BA SỐ A, B, C LÀ BA CẠNH CỦA MỘT TAM GIÁC GÌ?

Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết. Hãy để lại bình luận hoặc góp ý của bạn để phát triển bài viết tốt hơn. Đừng quên " Luyện tập - Thử Thách - Không ngại khó!"

---

Thảo luận

Nếu bạn có bất kỳ khó khăn hay thắc mắc gì về khóa học, đừng ngần ngại đặt câu hỏi trong phần BÌNH LUẬN bên dưới hoặc trong mục HỎI & ĐÁP trên thư viện Howkteam.com để nhận được sự hỗ trợ từ cộng đồng.